Vakantieverhalen, ik ben er nooit erg goed in geweest. Niet om te vertellen, en zeker niet om naar te luisteren. Nu de vakantie weer voorbij is, en iedereen weer achter de laptop kruipt, valt er bijna niet meer aan te ontkomen: ‘ja, en toen gingen we van Ponte A Tressa naar San Giovanni d’ Asso, prachtig is het daar. Nee, dat ligt niet westelijk, maar juist net iets ten zuiden van Torrita di Siena, en twintig kilometer oostelijk van Monticiano. En toen zijn we ook nog in Ville di Corsano geweest, zo’n schattig dorpje, met al die huisjes!’
Tja, wat moet je ermee. Vaak komt het vakantieverhaal niet veel verder dan dat. En als het even tegenzit moet je ook nog een stamp foto’s vol bezwete lichamen bekijken, die je wezenloos en met enige tegenzin aan je voorbij laat swipen.
Verhalen kun je het dan ook nauwelijks noemen, eerder opsommingen. Behalve als mensen over de vakantie gaan klagen, dan weet je dat het héél erg is geweest. En dit jaar was het geklaag in mijn omgeving niet van de lucht: ‘Stonden we met de camper in Zwitserland, en een modderpoel dat het was! Niet te geloven. Eén voordeel van zo’n camper: je bent ook zo weer weg’.
Een tennisvriend van me was naar Toscane gegaan: ‘Zo heet, 38 graden, alsof je onder drie donsdekens lag, nou dan doe je niet veel meer. Ik heb alleen in het zwembad gelegen. De laatste paar dagen zijn we maar naar de kust gegaan. Daar was het maar 35 graden’. Soms volgt daar dan nog achteraan: ‘maar verder was het prima’.Wat er dan prima was, daar kom je meestal niet achter. De vakantieverhalen waren onlangs op een mooie nazomeravond op mijn tennisclub -na een soepel gewonnen dubbeltje- weer eens niet van de lucht. Al moet gezegd dat veel van mijn tennisvrienden tot inkeer komen over de zomervakantie: ‘Ik ga in de zomermaanden niet meer naar het zuiden, niet te doen. In de zomer is het hier veel lekkerder.’
Tja, de beginnende pensionado’s bij mijn club gaan in januari en februari naar hun huisjes in Spanje en Portugal, veel beter, vinden ze. En vaak volgt daar in toenemende mate met enige vertwijfeling op, dat het ‘klimaat van slag is’. Er volgde een leuk gesprek op het gezellige clubhuisterras. Je kon nou toch wel merken dat die klimaatverandering echt bestaat. Is er in Zwitserland geen droog plekje te vinden, in zuid-Spanje begint het al aardig woestijngebied te worden.
En nu kwamen de verhalen over’ de klimaatverandering’ pas goed los. Die wijn uit Zeeland, wie had dat ooit kunnen denken, dat die zo goed zou smaken. En al snel volgde het hele bekende rijtje van klimaatveranderingen. Alles kwam aan bod: de enorme vermeerdering van het aantal bosbranden, de toename van de gemiddelde wereldtemperatuur, het smelten van gletsjerijs, tornado’s, slagregens, overstromingen en zeespiegelstijging. Enfin, dat ging zo nog even door, tot we op de daaruit voortvloeiende gevolgen en consequenties van de klimaatcrisis kwamen: watergebrek, uitsterven van soorten, en zelfs misoogsten, vluchtelingenstromen en oorlogen kwamen aan bod. En opeens poneerde iemand een belangrijke stelling: ’Wat zitten we nu te kletsen, we weten nog niet half welke gevolgen klimaatverandering zal hebben’.
Pats! Een waar woord. We zullen moeten toegeven dat we de meeste gevolgen van klimaatverandering niet kunnen overzien. En begrijp me niet verkeerd, de temperatuur gaat omhoog, het ijs smelt, de zeespiegel stijgt, zelfs als we nu hard ingrijpen zijn dat allemaal ontwikkelingen die doorgaan. Maar om de gevolgen daarvan in te schatten, dat is andere koek.
Sinds kort zien we dat muggen die malaria of knokkelkoorts (dengue) veroorzaken steeds Noordelijker, tot in Spanje en Italië komen. Hetzelfde geldt voor teken die hersenontstekingen tot gevolg kunnen hebben. Zelfs in Zwitserland en Duitsland, en ja, nu ook in Nederland heeft de tijgermug zich gevestigd. Het kleine mugje kan wel zo’n twintig virale ziektes overbrengen, variërend van gele koorts, encefalitis tot zikakoorts. Ja zeker, het dodelijkste dier op aarde is niet de krokodil of de leeuw, maar dat is by far de mug, die wereldwijd jaarlijks zorg draagt voor zo’n twee miljoen doden. Het is aannemelijker dat niet een kernbom, maar de mug de mensheid ten gronde richt.
‘’En dat komt allemaal hierheen,” griezelden we lekker verder. “Voor een goede infectie hoeven we niet meer naar de tropen, de tropen komen vanzelf naar ons toe,” riep een ander tennismaatje, toen de toekomstvoorspellingen almaar rampzaliger werden.
“En hoe moet dat als Nederland zo direct twee of drie graden warmer wordt?” riep mijn dubbelpartner. Ho. Stop. Ja, wat dan? We weten het niet, dat is het eerlijke verhaal. Veel van de gevolgen zullen anders uitpakken. Zo zijn er nu wetenschappelijke modellen in opmars die aantonen dat -paradoxaal genoeg- Nederland dankzij de klimaatopwarming enkele graden kouder wordt: het afsmeltende poolijs brengt massa’s zoet water in onze warme golfstroom, die hierdoor, en op een veel complexere manier dan ik hier kan uitleggen, waarschijnlijk aanzienlijk zal afkoelen, of zelfs zijn koers gaat verleggen. Misschien krijgt Nederland als gevolg van wereldwijde temperatuurstijging dus juist een veel kouder, meer sub-polair, Scandinavisch klimaat. Nogmaals, niet zeker, maar het zou zomaar kunnen.
Klimaatveranderingen zijn met modellen te onderzoeken en te voorspellen. Wat de gevolgen en consequenties van die veranderingen zijn, is veel minder makkelijk in te schatten. Dat was een nogal verwarrende uitkomst van ons gesprek op het terras.
“Nou ja,” riep iemand, toen alle remmen losgingen. “En dan zitten we ook nog met die verschrikkelijke aardbevingen en vulkaanuitbarstingen die alleen maar lijken toe te nemen. Kijk maar eens naar Turkije vorig jaar, of IJsland waar dat dorp ontruimd is.”
Nu moest ik mijn vrienden toch tot de orde roepen. Dit ging te ver. Je kunt veel ophangen aan klimaatverandering, maar vulkaanuitbarstingen en aardverschuivingen, die staan daar los van. Dat is geologie en heeft niets te maken met klimaat, riep ik uit om ons weer een beetje met beide benen op de grond terug te brengen.
Ja, ja. Veel gevolgen van klimaatverandering zijn nog onbekend. Dat bleek maar weer eens snel genoeg. Want wie schetst mijn verbazing toen ik in het onvolprezen boek ‘The Earth Transformed’ van Peter Frankopan las, dat zelfs dát ter discussie staat: opwarming van de aarde laat de ijskappen smelten, de zeespiegel stijgen en dat zorgt weer voor een veranderende druk op de aardkorst, die op de polen afneemt en hierdoor elders toeneemt, zoals een waterbed. Er zijn nu zelfs aanwijzingen dat deze ontwikkeling van drukveranderingen ook van invloed is op aardbevingen en vulkaanuitbarstingen!
Soms staat een mens versteld. Bij een volgende tennispartij heb ik snel mijn zo vol overtuiging gebrachte opmerking dat uitbarstingen en aardbevingen niets met klimaatverandering te maken hebben, schaamtevol moeten terugdraaien. Het staat zeker nog niet vast, maar de laatste wetenschappelijke onderzoeken laten zien dat er waarschijnlijk wel degelijk een causaal verband is tussen die twee.
Zo zie je maar weer, klimaatimpact is er, maar onze armzalige kennis is veel te beperkt om alle gevolgen te kunnen voorspellen. Onverwachte gevolgen, die misschien een heel ander richting uitgaan dan we nu kunnen voorzien.
Nóg een reden om extra voorzichtig te zijn, zou ik denken.
Bron: IPS/The Conversation/Matthew Blackett, 2023, Frankopan, Peter, The Earth Transformed, an untold story, Bloomsbury publishing, 2023
Meer vakantie verhalen lezen? Lees hier boven op de berg