Zoals je misschien op mijn Instagram voorbij hebt zien komen was ik afgelopen twee dagen in Lyon. Ik was op een event over Duurzaam transport in Europa #ConnectingEurope days van de Europese Commissie. Hier hebben de mensen die het geld verdelen vanuit Europa gesproken over mobiliteit tussen de EU-landen en hoe ze dat gaan verbeteren. Ik vroeg aan jullie via mijn story’s wat je wilde weten met betrekking tot duurzame mobiliteit en de meest gestelde vraag was de verhouding tussen auto, trein en vliegtuig. Daarom staat deze blog in het teken van de verschillen en de impact van die drie vervoersmiddelen. Daarnaast waren er nog een paar vragen, de meest gestelde licht ik ook uit onder het kopje ‘vraag en antwoord’.
Laat ik beginnen met het feit dat dit geen grote ‘yay Europese Commissie’ blog gaat worden. Het is geschreven in samenwerking met, maar ik heb het volledig zelf geschreven en er zijn geen aanpassingen door hen gedaan. Daarnaast vind ik dat de Europese Commissie goed bezig is, maar dat ze ook nog veel meer kunnen doen. Maar dat lees je in de conclusie, helemaal onderaan deze blog. Veel lees en leer plezier in deze blog over duurzaam transport in Europa!
In deze blog over duurzaam transport in Europa, wil ik vanuit mijn persoonlijke ervaring vertellen wat de opties zijn voor transport binnen Europa en ga ik aan de hand van de informatie die ik heb gekregen de impact van de verschillende opties vergelijken. Het is een lange blog geworden, maar wel ontzettend waardevol (al zeg ik het zelf ;-)). In het voorbeeld gebruik ik de route van Amsterdam naar Lyon, omdat ik dit zelf heb ervaren. Maar per mogelijkheid zal ik ook kort uitwijken naar wat generiekere informatie over de impact van de voertuigen.
Het doel van de Europese Commissie om van de broeikasgassen veroorzaakt door transport 90% te verminderen in 2050.
Duurzaam transport in Europa: het vliegtuig
Op de heenreis naar Lyon vloog ik vanaf Schiphol (geen bagage kwijtgeraakt gelukkig ;-)). Het vliegtuig waarmee ik vloog was voorzien van duurzamere brandstof. Dat klink nogal vaag, is het niet, het is wel technisch. Maar ik ga het proberen zo goed mogelijk uit te leggen. Wel een opmerking hierbij: deze brandstof is duurzamER, we zijn er nog lang niet maar het is een stap in de goede richting en daarom wil ik het wel graag uitlichten. Ook moet ik erbij zeggen dat voor deze vlucht er ‘speciaal’ werd getankt en dat dit dus niet te generaliseren is. Ook is onderstaande informatie gebaseerd op vluchten van KLM, over andere maatschappijen kan ik geen uitspraak doen omdat ik daar geen informatie over heb gekregen.
Op dit moment is de luchtvaart de meest vervuilende manier om van A naar B te verplaatsen. Echter wordt er nu actief onderzoek gedaan en nieuwe dingen geïmplementeerd om dit te verduurzamen. Manieren om de luchtvaart te verduurzamen zijn:
- Een rechtere route vliegen waardoor er minder kilometers gemaakt hoeven te worden, dit kan tot wel 10% vermindering van uitstoot per vlucht opleveren! Dit wordt gedaan door SESAR (link naar SESAR) en ook middels communicatie van plekken die de lucht boven hun terrein hebben ‘geclaimd’ waardoor er omheen gevlogen moet worden.
- Sustainable aviation fuels (SAF), letterlijk vertaald: Duurzame luchtvaart brandstof. Dit gaat dus over een vervanger van de huidige grijze niet-hernieuwbare kerosine. SAF kan 75-100% van de uitstoot verminderen ten opzichte van conventionele brandstof (kerosine). Echter was in 2020 het percentage SAF minder dan 0,05% van alle brandstof. Bij KLM ligt dit percentage iets hoger, zij hebben een paar procent SAF in hun brandstoftank. Op dit moment is SAF nog heel erg duur en de productiemogelijkheden zijn nog beperkt (geen grote volumes mogelijk). Er wordt nu vanuit beide kanten (zowel airlines als SAF-producenten) gewerkt aan een groter percentage SAF in de brandstof van vliegtuigen.
Maar wat is een SAF dan precies en wat maakt het anders dan grijze niet-hernieuwbare kerosine? De grondstof is plantaardige olie, afvalstromen of biomassa. Daarna is de productie hetzelfde als die van niet-hernieuwbare olie tot kerosine. Op dit moment wordt het niet 1-op-1 per vliegtuig ingekocht, maar via een Book&Claim systeem, dit betekent dat er is berekend hoeveel brandstof er nodig is voor mijn vlucht van Amsterdam naar Lyon en 50% van die hoeveelheid wordt toegevoegd aan het brandstofsysteem.
De toekomst het vliegtuig als transportmiddel
Er wordt gewerkt aan het verduurzamen van de luchtvaart op verschillende vlakken. Zo kunnen vluchthavens worden verduurzaamd waarbij 100% hernieuwbare energie wordt gebruikt voor elektriciteit en licht en kunnen alle voertuigen die op de grond blijven rijden op elektriciteit en/of waterstof. Daarnaast worden piloten opgeleid om zo duurzaam mogelijk te vliegen, vlieg bijvoorbeeld de kortste route en schijnbaar kan je als piloot ook bepalen wanneer je bepaalde handelingen doet waardoor je efficiënter met brandstof kunt omgaan. Daarnaast worden er grote herbebossing plannen gemaakt waarmee de uitstoot gecompenseerd wordt. Nogmaals, dit is niet de oplossing, maar we moeten en-en-en gaan denken, want zoveel tijd is er niet meer.
Daarnaast zijn er veel wetenschappers bezig met vliegtuigen op basis van waterstof en elektriciteit. De elektrisch vliegen zou dan duurzaam transport in Europa zijn. Vliegtuigen op basis van waterstof voor de grotere vluchten naar andere continenten. Deze innovaties lijken nog heel ver weg, maar als ik deze mensen mag geloven worden de eerste testen in 2025 uitgevoerd. En als we terug in de geschiedenis kijken naar de tijd tussen het eerste vliegtuig gemaakt door de twee broers Wright (1903) die maar liefst 37 meter vloog en 12 seconde duurde, was in 1927 de eerste piloot die over de Atlantische oceaan vloog. Nu lijkt het een wonder, elektrisch vliegen of vliegen op waterstof, maar zodra het van de grond is (letterlijk in dit geval ;-)), kan het ongelofelijk snel gaan!
Voor deze ontwikkelingen wordt geld vrijgemaakt vanuit de Europese Commissie, jij en ik hoeven ze dus niet te steunen door een extra vliegticket te kopen ;-). Op dit moment is het namelijk helaas nog steeds absoluut niet duurzaam en is mijn advies om binnen Europa niet te vliegen.
Prijs: businessclass enkele reis €770 (goedkoopste gevonden: €59)
Comfort: 8/10 (geen overstap, ruime plekken)
Duur reis deur tot deur: 7.30 – 14.20 (vlucht 1u20m)
Impact: 50% book&claim SAF 50% kerosine – ervanuit gaande dat SAF 0% uitstoot heeft heeft deze vlucht 0.285 ton CO2 uitgestoten (bereken hier de uitstoot van een vlucht)
Duurzaam transport in Europa: de trein/ OV
Op de terugweg ben ik met de trein van Lyon naar Amsterdam gegaan. De trein gaat over de grond en rijd op stroom, nu nog een mix tussen grijze en groene stroom. Maar dit is absoluut duurzaam transport in Europa! De trein is toegankelijk, je hebt geen uren wachttijd, geen check-in en bagage die je ergens moet droppen. Het is compact en laagdrempelig. Het nadeel aan de trein vind ik op dit moment de chaos op verschillende perrons en de communicatie. Het is echt even zoeken waar je moet zijn. Zeker in Frankrijk heb ik echt even moeten zoeken naar het perron. Daarnaast heb ik voor deze trip vier keer moeten overstappen.
Dat kan beter, ik weet dat het zou moeten kunnen met een keer overstappen (in Parijs). Maar het overstappen kan stress meebrengen omdat treinen weleens vertraging hebben en het dan krap kan worden in de tijd. Echter, vind ik het fantastisch dat er een hogesnelheidslijn is die je dus in een paar uur in Zuid-Frankrijk brengt! Er is wifi aanwezig in de trein (deze blog is volledig geschreven tijdens de reis!). Bovendien zit het comfortabel en je hebt prachtig uitzicht als je door het land zoeft. Ik vind de trein echt een hele leuke ervaring. En je zit veilig op de grond (voor de mensen met hoogtevrees of vliegangst zeker geen overbodige luxe).
Ook de treinen worden verbeterd, niet zozeer verduurzaamd omdat het al een hele duurzame optie is. Uiteraard wordt de verhouding tussen groene en grijze stroom verschoven naar zoveel mogelijk groen. Maar verder wordt er vooral gewerkt aan de mobiliteit en het netwerk. Als we het hebben over duurzaam transport in Europa, is de trein ontzettend belangrijk!
Er komen nieuwe verbindingen binnen Europa op grote schaal en al heel snel! ¾ van het budget van de Europese Commissie voor transport gaat naar het verbeteren van het spoor: het aanleggen van nieuwe lijnen en het verbeteren van stations. Dit doen ze middels het financieren van projecten, jaarlijks wordt er een gefixeerd budget gegeven aan ingediende projecten. Er is vier keer zoveel vraag als dat er te verdelen is, dus vindt er een strenge selectie plaats. De criteria zijn: het moet direct implementeerbaar zijn en het moet tussen verschillende landen plaatsvinden. Zo is er bijvoorbeeld 500 miljoen verstrekt aan het project die een verbinding maakte tussen Duitsland en Zweden. En gaat er komend jaar een groot bedrag naar de bouw van een nieuw spoor tussen Spanje en Frankrijk door de Pyreneeën (yay!).
De toekomst van de trein als transportmiddel
Met de trein gaan wordt goedkoper, toegankelijker en meer bereikbaar. Er worden nieuwe verbindingen gelegd en een groter netwerk gecreëerd. Naast het vergroten van de bereikbaarheid wordt er ook gewerkt aan een overkoepelend platform. Hier kan je dan op een centrale plek een ticket boeken. Dit om het toegankelijker en overzichtelijker te maken tijdens het boeken. Op dit moment kan je bijvoorbeeld met NS internationaal maar in een paar landen een treinticket boeken. Spanje is hier bijvoorbeeld van uitgesloten, terwijl je daar wel heen kan. Deze moet je nu alleen via een Spaanse site boeken. Dit willen ze allemaal centraal op een plek maken die voor alle Europeanen toegankelijk is.
De trein gaat een transportmiddel worden voor de korte reizen binnen Europa. Ook wordt er gewerkt aan de mobiliteit van de trein met de stad. Zoals de OV-fiets in Nederland! Dit werd zelfs als voorbeeld genoemd tijdens het congres. Nederland heeft een voorbeeldrol en andere Europese steden kunnen hier veel van leren. Krijgt de NS eens een compliment, mag ook weleens toch? ;-). Samengevat: de trein is de toekomst. Groen, snel en goed bereikbaar. Echter is het wel uitsluitend tussen de grote steden. Er moet voor de afgelegen plekken een andere manier van transport worden gebruikt om bij de stations te komen.
Prijs: tweede klas enkele reis €239,80 (goedkoopste gevonden: €37)
Comfort: 6/10 (overstappen was hectisch, ruime plekken, goed toegankelijk)
Duur reis deur tot deur: 13.00 – 21.30 (800KM)
Impact: 2 KG CO2 (bereken hier de impact van jouw treinreis)
Duurzaam transport in Europa: de auto
Dit is de enige optie die ik niet heb getest afgelopen week. Maar omdat er zoveel vraag was naar de impact van een auto heb ik hem toch meegenomen. Ook is er op het event gesproken over de auto als transportmiddel, dus ik denk dat ik er wel wat zinnigs over kan zeggen ;-). Uit de vragen kwam naar voren dat jullie vooral benieuwd zijn naar de impact van de reis in vergelijking met de trein of het vliegtuig. En zoals je kan raden, zit de auto er tussenin. Wel meer richting de trein dan richting het vliegtuig natuurlijk.
Op dit moment zijn er nog ontzettend veel benzineauto’s en die rijden op fossiele brandstoffen. Maar het voordeel van de auto is natuurlijk de bereikbaarheid. Je kan hem overal neerzetten (behalve echt in de stad dan). Je hebt geen wachttijden, geen check-in, je mag onbeperkt (mits het veilig in de auto past) meenemen. De grens over binnen Europa is ook heel goed te doen met de auto. Soms moet je tol betalen, maar over het algemeen kan je prima doorrijden.
Het huidige probleem met het verduurzamen van deze vorm van transport is de toegankelijkheid op twee manieren. Aan de ene kant zijn elektrische auto’s duur. Dit maakt dat niet iedereen het zich kan veroorloven om een elektrische auto te kopen. Aan de andere kant zijn er niet genoeg oplaad stations en is het rijbereik van een elektrische auto nog relatief laag. Dit is iets wat verbetert gaat worden, mede door de financiering van de Europese Commissie. Toch is een elektrische auto kopen (wanneer je nog een goede benzineauto hebt) niet altijd duurzamer. In het boek ‘De Verborgen Impact’ van Babette Porcelijn leerde ik dat je beter een oude auto op kan rijden. Heb je een nieuwe nodig? Of koop je je eerste? Kies dan wel voor een elektrische (als dat past binnen je budget).
De toekomst van de auto als transportmiddel
Elektrische auto’s zijn onderdeel van de toekomst. Maar voor langere afstanden en auto’s/vrachtwagen die veel kilometers maken is elektrisch geen optie. Het laden duurt te lang en het tanken moet te vaak gebeuren. Ze zijn bezig met auto’s op waterstof! Echter heb je bij waterstof ook de ‘groene’ en ‘grijze’ variant. Maar wanneer het proces van waterstof loskoppelen van zuurstof gebeurt met hernieuwbare stroom (zoals zonnepanelen/wind/water energie), dan is het een hele duurzame optie! Het tanken duurt maar 5 minuutjes en het rijbereik een significant groter!
Een ander voordeel is dat de opslag minder weegt dat batterijen die nodig zijn in de elektrische auto’s. Dit houdt dus in dat loodzware vrachtwagens die niet kunnen rijden op elektriciteit, wel gebruik kunnen maken van een waterstof motor. Een auto op basis van waterstof gaat eigenlijk altijd samen met elektriciteit, waterstof is namelijk heel traag. Dus wanneer je wilt optrekken voor een stoplicht of iemand moet inhalen, dan heb je elektriciteit nodig voor een boost aan energie. De waterstof auto bevat dus ook batterijen die worden opgeladen tijdens het rijden. Of eventueel via een stopcontact mocht dat nodig zijn.
Tijdens het event mocht ik een stukje rijden in een auto op waterstof! Het voelde alsof je in een elektrische auto zat, geluidloos en subtiel, maar het optrekken gaat dus wel flink snel! De toekomst van de auto zal dus bestaan uit verschillende soorten brandstof. Beide hernieuwbaar en zonder uitstoot, beide met een eigen doel. Elektrisch rijden voor de korte afstanden (<200KM) en waterstof voor de grotere afstanden en vrachtvervoer.
Prijs: +/- €200 ligt er heel erg aan hoe efficiënt jouw auto is en hoe duur de brandstofprijs is (en of je via tolwegen rijdt)
Comfort: 8/10 (geen mogelijkheid om te bewegen, wel mogelijkheid om te stoppen als je daaraantoe bent)
Duur reis deur tot deur: 8-10 uur (hangt er vanaf hoeveel pauze je nodig hebt en hoe snel je rijdt
Impact: 186 KG CO2 (benzine), 93KG CO2 (hybride), 48KG CO2 (elektrisch)
Vraag & Antwoord over duurzaam transport in Europa
Praktische tips voor goedkope en snelle treinkaartjes
Via nsinternational.nl kan je heel gemakkelijk treinkaartjes scoren. Zoals ik hierboven al aangaf zijn niet alle landen geïncludeerd. Maar naar de grotere steden voor een city trip lukt heel goed via deze website! Ze hebben zelfs een pagina gemaakt waar ze het uitlichten en je al op city trip kan vanaf €37. De prijs hangt af van de locatie en de datum waarop je boekt en vertrekt. Ook in de trein heb je hoogseizoen en laagseizoen. Wanneer je last-minute boekt is het duurder dan wanneer je ruim van tevoren boekt. Mijn concrete praktische tips zijn dus: check nsinternational ruim van tevoren en ga wees flexibel in de plek. Pro tip: ga naar de plek waar de trein het snelst en goedkoopst is. Dit is goedkoper dan zoeken naar een bepaalde locatie op een bepaalde dag ;-).
Waarom schaffen we vluchten binnen de 600KM niet af en zetten we volledig in op OV?
Het afschaffen van vliegen is niet een taak van de Europese Commissie, dat is een heel ingewikkeld proces. Ik ben het heel erg eens met deze vraag. Wat mij betreft is vliegen binnen Europa overbodig wanneer we een goed trein netwerk hebben. Maar als we gaan kijken naar wat realistisch is, dan komt het neer op het verbeteren van de treinen. Het openbaar vervoer moet goedkoper en het duurder maken van de vluchten. BTW over kerosine wordt overgepraat, hoelang dat nog gaat duren geen idee!
Ik heb deze vraag gesteld aan een commissaris van de Europese Commissie. Hij gaat over financiering van mobiliteit. Hij gaf aan dat wat binnen hen cirkel van invloed is, is het verbeteren van het treinen netwerk. ¾ van het geld voor het verbeteren van transport gaat naar ‘rail’. Daarmee hopen ze dat binnen een paar jaar het netwerk binnen Europa super toegankelijk is. Waardoor mensen gaan kiezen voor de trein in plaats van het vliegtuig.
Treinen naar Spanje is nu best wel een ellende om uit te zoeken, kan dat beter?
Ook dit heb ik gevraagd tijdens een Q&A met een minister van mobiliteit en duurzaamheid. Zoals eerder beschreven in deze blog wordt er gewerkt aan een overkoepelend platform voor het boeken van je treinreis binnen Europa. Dit is een project (financiering wordt verstrekt per project) waar komend jaar het geld aan verstrekt wordt. Op dit moment is het, ben ik bang, nog maar een idee. Maar mogelijk dat dit zich binnen een paar jaar wel kan ontwikkelen tot echt een concrete app. Voor nu is treinen naar Spanje lastig. Ik heb wel een aantal sites die ik heb gevonden om treinkaartjes te kopen voor door heel Europa.
Via deze sites/apps kun je makkelijk treinkaartjes kopen als je wilt reizen in Europa
Conclusie over duurzaam transport in Europa
Reizen is leuk, reizen is goed voor je ontwikkeling, het leren kennen van nieuwe culturen en het verbreden van je horizon. Maar met reizen heb je impact op het klimaat, je stoot emissies uit. Er zijn variaties in de uitstoot afhankelijk van de manier waarop je je verplaatst. Met het vliegtuig is by far het meest niet-duurzaam. Met de trein, ben je qua uitstoot het minste aan het vervuilen en met de auto heeft het met heel veel dingen te maken, maar is het minder vervuilend dan het vliegtuig. Mijn conclusie op basis van bovenstaande informatie (en na twee dagen onderdompelen in alle vormen van mobiliteit en transport in Europa) is dus ook: ga met de trein waar dat kan, pak de auto als je er met de trein niet kan komen en kies zo min mogelijk voor het vliegtuig (eigenlijk alleen als je buiten Europa gaat).
Wees je bewust van de impact die maakt als je met het vliegtuig gaat. Ondanks dat er veel belovende dingen zijn gezegd en technologie het echt wel mogelijk gaat maken om duurzamer te vliegen, is het op dit moment eigenlijk not-done. Dit betekent niet dat je nooit meer mag vliegen. Maar kies er bijvoorbeeld voor om maximaal een keer per jaar of een keer per twee jaar het vliegtuig te pakken. Verder ben ik positief verrast over alle innovatie, alle wetenschappelijke kennis en al het geld dat wordt gestoken in het verduurzamen van alle vormen van mobiliteit (en dan met name het treinnetwerk!). Ik heb goede hoop voor de toekomst en voor nu ga ik nog even genieten van mijn treinreisje terug naar Eindhoven ;-).
Hopelijk vond je deze blog informatief! Ben je beter op de hoogte van de impact die je maakt en die je kan besparen als je gaat voor duurzaam transport in Europa! Laat vooral in een reactie hieronder weten hoe jij je graag verplaatst van A naar B. Misschien kan je wel een wens delen met hoe jij een groene toekomst voor je ziet!
Heel veel reisplezier op je volgende trip & vergeet niet te genieten!
Liefs,
Maartje
Disclaimer: deze blog is geschreven in samenwerking met de Europese Commissie nadat ik op het #ConnectingEurope event ben geweest. Echter zijn alle woorden van mij en is er niks veranderd aan de inhoud en de boodschap die ik heb geschreven.