Waterputten slaan in Bolivia door Tegelwippen in Nederland. Dit is de reis van Femke Pluijm. We bevinden ons alweer in augustus en daarmee is het tegelwip seizoen – maart t/m oktober – in volle gang. Zo’n tegeltje omleggen geeft iedere keer weer een lekker gevoel. Het is in ieder geval een stuk gemakkelijker dan een pikhouweel (het lijkt een beetje op een spitse hamer. Je kan daarmee door harde grond heen slaan), in de grond slaan in de Boliviaanse hooglanden.
Duurzaamheid is altijd al de ster van de show geweest in mijn dagelijks leven. Echter oefende ik dit tot een paar jaar terug vooral uit vanachter mijn laptop. Mijn voeten raakten sporadisch de grond van een moestuin. Ik woonde in de stad en had een balkon. Dan kom je niet veel verder dan een kruidenbak.
Dat moest anders! Ik besloot te gaan tegelwippen. Dat gaf zo’n lekker gevoel dat ik daarna eens een beach cleanup bijwoonde en vervolgens bomen stond te planten op een zorgboerderij. Het smaakte naar meer. Ik besloot mijn laptop voor onbepaalde tijd dicht te klappen en samen met mijn vriend op Sociale Sabbatical te gaan.
De Sociale Sabbatical
Een sociale sabbatical staat in het teken van reizen met positieve impact. Dat betekent dat je zoveel mogelijk over land reist, lokale economieen steunt en vrijwilligerswerk doet. Echt goed vrijwilligerswerk.
Wij hadden een jaar de tijd en dat gaf ons genoeg ruimte voor de vele hobbelige busritten die Latijns-Amerika rijk is. Overigens is de bus pakken een tip die ik iedere reiziger zal geven. Het is een uitje op zich! Op een busstation krioelen de ticketverkopers om je heen… hier leer je een staaltje verkooptechnieken. Daarnaast bevind je jezelf echt tussen de locals en onderweg zie je veel van het landschap. De bus bracht ons naar de mooiste plekjes waaronder de Boliviaanse hooglanden. Een plek waar sociale banden sterk zijn en zuurstof schaars.
Chacapaya
Op ruim 3500 meter hoogte, een uur ten oosten van de grote stad Cochabamba, vind je voedselbos Chacapaya. Een plek waar je je al snel verwijderd voelt van de bewoonde wereld. Bij Chacapaya wordt er een Suelo Feliz nagestreefd; een blije bodem. Op barre, rotsachtige grond maken 77 lokale families de grond weer vruchtbaar door oude kennis toe te passen die heel erg overeenkomt met permacultuur, hier gaan wij waterputten slaan in Bolivia.
We worden verwelkomd door 6 fantastische mensen. Een beetje handen- en voetenwerk is het wel, want er wordt alleen maar Spaans en Quechua gesproken, de oude Inca taal. Dat blijkt dan ook de enige barrière. Wij worden opgenomen in een familie van hardwerkende… Tja, wat zal ik het noemen? Gemeenschapshelden, biodiversiteitsstrijders, natuurbeschermers, gezondheidsgurus… Ze vinken ieder vakje aan!
Bij aankomst sluipt de zoete geur van kleurrijke bloemen en vruchten ons in de neus. We mogen gelijk de proef op de som nemen en krijgen een stuk Cherimoya in de hand gedrukt. Het sappige witte vruchtvlees smelt in mijn mond. Het heeft wat weg van aardbei en ananas, of is het lyche?
Even later krijgen we een rondleiding over de boerderij. Het eerste dat opvalt is de stijle klim en het zuurstofverlies. Op 3500 meter hoogte voelt iedere stap als een sprint. Het tweede wat opvalt is de ongelofelijke verscheidenheid aan eetbare kruiden, struiken en bomen. Bijna alles wat er staat, produceert voedsel. Het is ongelofelijk te bedenken dat ze er nog maar 6 jaar aan het werk zijn. Het uitzicht bovenaan de berg geeft een blik op de barre bergen eromheen. Potentie, hoor ik ze denken, voor meer voedselbossen.
Lees ook: Wakker Dier rijkt allereerste Koelste Koeienwijde cup uit
Aan het werk: waterputten slaan in Bolivia
We mogen direct aan de slag. Het doel van onze tijd hier is simpel: graaf een gat. Er is een nieuwe regenopvang bovenaan de berg nodig. Zo spoelt het water niet regelrecht naar beneden, maar creëer je een plek waar water wordt opgevangen en zo langzaam de grond in kan zakken. Dat zorgt er dan weer voor dat alle planten op de berg met hun wortels bij het water kunnen.
Hup, aan de slag! Na vijf minuten werk wordt het ons al duidelijk. Dit is een typisch voorbeeld van “Makkelijker gezegd dan gedaan”. Zuurstof laat zich lastig uit de lucht happen en de grond is zo hard als steen. Letterlijk, want we komen ze ook regelmatig tegen – keien van wel 1,5 vierkante meter!
Een iel mannetje van 1,55m neemt het even van ons over. Hij geeft een zwengel aan een hamer en deze landt precies op de juiste plek. Bam! De steen splitst in tweeën. Het is niet voor niets dat hij wordt uitgeroepen tot “Romper de las Piedras”: de stenen splijter.
Er wordt gewerkt van zonsopkomst tot zonsondergang, met daartussen de nodige pauzes. Soms 5 minuten, soms een uurtje of 2. Maar zelfs met de lange pauzes, ken ik niemand die ze dit na zou doen.
Maaltijden eten we samen. Pure Boliviaanse soepen met quinoa rijkelijk gevuld met koolhydraten en ijzer. Alles biologisch uit eigen tuin. We delen verhalen en leren inca woordjes, zoals dankjewel: Pachi.
Aan het einde van onze tijd bij Chacapaya is het gat gegraven, zijn er nieuwe terrassen gelegd en groente en fruit geoogst. Niet alleen de oogst van deze plek telt mee. Alle 77 families leggen een deel van de oogst van hun moestuinen apart om gezamenlijk op de zaterdagse markt in Cochabamba te verkopen. Zo zorgen deze families niet alleen voor hun eigen voedselvoorziening, maar geven ze iedereen in de stad toegang tot gezond biologisch eten.
Ik heb niets minder dan enorm respect voor deze mensen gekregen. Zij zorgen iedere dag voor een mooiere wereld en zijn blij om oogst en kennis te delen. Iedere keer dat ik een gat in de grond mag slaan, of een tegen omwip, zal ik aan ze denken. Vanuit de grond van mijn hart: Pachi!